Geplande veroudering? Hoezo?!

Sta eens even stil bij hoe vaak je zelf hebt gemerkt dat apparaten lijken te zijn ontworpen om maar een beperkte levensduur te hebben. Het lijkt bijna alsof fabrikanten opzettelijk veroudering inplannen bij het produceren van deze producten. En ja hoor, ooit gehoord van het Phoebus-kartel?

Het Phoebus-kartel, opgericht in 1925, was een wereldwijd kartel van fabrikanten dat de productie en verkoop van gloeilampen controleerde. Het was niet alleen het eerste kartel dat wereldwijd opereerde, maar ook een vroeg voorbeeld van geplande veroudering: het opzettelijk beperken van de levensduur van producten om de verkoop ervan te stimuleren.

Aanvankelijk leek het Phoebus-kartel nobele doelen na te streven, zoals het delen van patenten, samenwerken aan standaardisering en het leveren van hoogwaardige verlichting aan klanten. De wereldwijde standaardisatie van de Edison-schroefdraad, die vandaag de dag nog steeds gebruikelijk is, is te danken aan dit kartel. Maar achter de schermen was het kartel vooral gericht op het verdelen van de markt, het vaststellen van productiequota en het gezamenlijk bepalen van prijzen.

Een van de afspraken van het Phoebus-kartel was om de levensduur van hun lampen te beperken tot maximaal duizend branduren, hoewel er destijds al gloeilampen bestonden met een levensduur van 2500 uur. Het kartel rechtvaardigde deze maatregel door te beweren dat duizend branduren redelijk was voor de meeste gloeilampen volgens sommige ingenieurs. Bovendien zou een langere levensduur ten koste gaan van de efficiëntie, wat resulteerde in meer warmte en minder licht, en dus verspilling van elektriciteit.

Het Phoebus-kartel blijft een fascinerend voorbeeld van hoe geplande veroudering al lang een rol speelt in de productiewereld, en het herinnert ons eraan om kritisch te blijven ten opzichte van de levensduur van de producten die we gebruiken.

Foto gloeilamp: Goodstore